Counter-Currents
1.756 λέξεις
English original here
Μετάφραση από τα Αγγλικά: Lohengrin
Εάν η επιστημονική φαντασία είναι ουσιαστικά «προοδευτική» και η λογοτεχνία του φανταστικού είναι «αντιδραστική», τότε χρειαζόμαστε μια τρίτη κατηγορία για τα έξι βιβλία Ντιούν του Φράνκ Χέρμπερτ (1920–1986) — για να μην αναφέρουμε τις έξι ταινίες του Πολέμου των Άστρων του Τζώρτζ Λούκας — που συνδυάζουν φουτουριστικά και επιστημονικής φαντασίας στοιχεία με τις αρχαϊκές αξίες και τα μαγικά σύμπαντα της φαντασίας.
Ευτυχώς, ο Γάλλος θεωρητικός της Νέας Δεξιάς Guillaume Faye έχει ήδη επινοήσει τον τέλειο όρο για αυτό το είδος: αρχαιοφουτουρισμός , ο οποίος για αυτόν είναι ένα είδος πολιτικής φιλοσοφίας και φιλοσοφίας της ιστορίας. Αλλά καταγράφει, επίσης, ένα μοναδικό φανταστικό είδος, το οποίο τυγχάνει να βρίσκεται κοντά στις προτιμήσεις πολλών της Άκρας Δεξιάς, Παλαιάς και Νέας. (Ο ίδιος ο Faye τελειώνει το βιβλίο του «Αρχαιοφουτουρισμός» με μια νουβέλα, η οποία απεικονίζει το σύστημα που υποστηρίζει.)
Το Ντιούν, το πρώτο μυθιστόρημα της σειράς του Χέρμπερτ, είναι το μυθιστόρημα επιστημονικής φαντασίας με τις μεγαλύτερες πωλήσεις όλων των εποχών. Το Ντιούν εκτυλίσσεται σε περισσότερα από 21.000 χρόνια στο μέλλον. Η ανθρωπότητα έχει αποικίσει τον γαλαξία, δημιουργώντας εξαιρετικά προηγμένες τεχνολογίες — διαστημόπλοια, φωτόσφαιρες, ορνιθόπτερα, ακτινοβόλα, προστατευτικές ενεργειακές ασπίδες κ.λπ. Ολόκληροι πλανήτες, όπως ο Ιξ και ο Ρικέζε, είναι αφιερωμένοι στην ανάπτυξη του τεχνολογικού πολιτισμού.
Ωστόσο, η θρησκεία και ο μυστικισμός είναι επίσης πολύ σημαντικοί στο σύμπαν του Ντιούν. Ο Χέρμπερτ δείχνει, πώς η θρησκεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί κυνικά από τους ισχυρούς ως εργαλείο κοινωνικού ελέγχου. Αλλά δείχνει, επίσης, πώς ο ειλικρινής θρησκευτικός φανατισμός μπορεί να φέρει επανάσταση στις κοινωνίες. Για παράδειγμα, περισσότερα από 10.000 χρόνια πριν από τη δημιουργία του πρώτου μυθιστορήματος, ένας θρησκευτικός πόλεμος, η Μπατλεριανή Τζιχάντ, κατέστρεψε όλες τις τεχνητές νοημοσύνες και απαγόρευσε την δημιουργία σκεπτόμενων μηχανών. Ο Χέρμπερτ διερευνά πώς οι οικουμενικές ιδέες — όπως η παραδοσιακή αντίληψη για την υπερβατική ενότητα των θρησκειών — μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση της ειρήνης και της ανοχής, ενώ οι αποκλειστικές μορφές μονοθεϊσμού οδηγούν σε μισαλλοδοξία και συγκρούσεις. Τέλος, ο Χέρμπερτ γνωρίζει πολύ καλά την σημασία της θρησκείας , των τελετουργιών της ιεραρχίας και της μυήσεως στο δέσιμο ιεραρχικών κοινωνιών μεταξύ τους, ειδικά των μυστικών κοινωνιών.
Η απαγόρευση της τεχνητής νοημοσύνης ανάγκασε τα ανθρώπινα όντα να αναπτύξουν τις ψυχικές και σωματικές ικανότητές τους. Τρεις ομάδες έχουν προχωρήσει πιο μακριά προς αυτήν την κατεύθυνση.
Πρώτον, οι Μπένε Τλέιλαξ δημιούργησαν τους μέντατ — ανθρώπους που μπορούν να κάνουν υπολογισμούς, να λύνουν προβλήματα και να αποθηκεύσουν δεδομένα, όπως οι υπολογιστές. Οι Τλεϊλάξου έχουν επίσης κατακτήσει την γενετική μηχανική, επιτρέποντάς τους να δημιουργήσουν ανθρώπους και άλλες οργανικές ουσίες από μεμονωμένα κύτταρα και να χειραγωγήσουν τον γενετικό κώδικά τους. Οι «Γκόλα» είναι κλωνοποιημένοι και γενετικά τροποποιημένοι άνθρωποι. Οι «Μορφοπλάστες» είναι ανθρώπινα όντα που μπορούν πάρουν την προσωπικότητα και την εμφάνιση άλλων ανθρώπων.
Δεύτερον, η Συντεχνία έχει μάθει να αντικαθιστά τους υπολογιστές για ταχύτερα της ταχύτητος του φωτός ταξίδια με τις διανοητικές δυνάμεις των Πηδαλιούχων της , οι οποίοι είναι μεταλλαγμένοι άνθρωποι με ενόραση, η οποία τους επιτρέπει να πλοηγούν διαστημόπλοια ταχύτερα της ταχύτητος του φωτός. (Δεν γίνεται λόγος για «αναδίπλωση χώρου» και «ταξίδι χωρίς κίνηση» από τον Χέρμπερτ. Αυτό προέρχεται από το σενάριο του David Lynch.)
Τρίτον, η αδελφότητα Μπένε Τζέζεριτ είναι ένα σχεδόν θρησκευτικό τάγμα, στόχος του οποίου είναι να καθοδηγήσει τη μελλοντική εξέλιξη της ανθρωπότητας μέσω της ευγονικής. Η αδελφότητα έχει επίσης βελτιώσει τις ανθρώπινες σωματικές και ψυχικές ικανότητες, προσδίδοντάς τους αξιοσημείωτες δεξιότητες ως μαχητές, αναγνώστες μυαλού, διαπραγματευτές και πολυτάλαντους χειριστές. Οι Σεβάσμιες Μητέρες της Μπένε Τζέζεριτ μοιράζονται επίσης τις αναμνήσεις όλων των προηγούμενων Σεβάσμιων Μητέρων, τις οποίες μεταδίδουν ψυχικά στους διαδόχους τους.
Τόσο η Συντεχνία όσο και η Μπένε Τζέζεριτ εξαρτώνται από ένα ναρκωτικό, το «μελάνζ», το οποίο έχει την δύναμη να επεκτείνει τη ζωή και να διευρύνει την συνείδηση. Και, καθώς ο πολιτισμός του γαλαξία εξαρτάται από το διαστημικό ταξίδι, το μπαχαρικό είναι η πιο πολύτιμη ουσία του σύμπαντος. Και βρίσκεται μόνο σε έναν πλανήτη: τον Αρράκις, επίσης γνωστό ως Ντιούν.
Τα μέλη της Συντεχνίας χρησιμοποιούν το μπαχαρικό για να μεταλλάξουν το σώμα τους και να προικίσουν το μυαλό τους με ενόραση. Η Μπένε Τζέζεριτ χρησιμοποιεί μπαχαρικά για να διευρύνει την συνείδηση. Χρησιμοποιούν μια σχετική ουσία, το Νερό της Ζωής, για να ανοίξουν το μυαλό τους στις συλλογικές προγονικές αναμνήσεις της αδελφότητας.
Επειδή, ωστόσο, οι γυναίκες δεν μπορούν να επεκτείνουν την συνείδησή τους σε ορισμένες περιοχές μέσω του Νερού της Ζωής (για παράδειγμα, αρσενικές προγονικές αναμνήσεις), αλλά όλοι οι άνδρες που παίρνουν το Νερό της Ζωής πεθαίνουν, η Μπένε Τζέζεριτ προσπαθεί να αναπαράγει ένα αρσενικό, το οποίο έχει την ικανότητα να μετατρέπει το Νερό της Ζωής και να κοιτάζει σε παρελθόντα και μελλοντικά αόρατα στην αδελφότητα. Το όνομά τους για αυτό το άτομο είναι το Κούιζατς Χάντεραχ, που σημαίνει «Συντόμευση του Δρόμου».
Τόσο οι αδελφές της Μπένε Τζέζεριτ όσο και οι γκόλα της Μπένε Τλέιλαξ έχουν την δυνατότητα προσβάσεως σε αναμνήσεις, οι οποίες δεν θα μπορούσαν να είχαν αποθηκευθεί απλώς σε έναν ανθρώπινο εγκέφαλο. Έτσι, ο κόσμος του Χέρμπερτ προϋποθέτει την πραγματικότητα ενός είδους μεταφυσικού δυϊσμού, στον οποίον η ατομική και συλλογική συνείδηση (μνήμη) μπορούν να υπάρχουν χωρίς ένα υλικό υπόστρωμα. Επιπλέον, τόσο η Μπένε Τλέιλαξ όσο και η Μπένε Τζέζεριτ εξασκούν την «prana-bindu» γιόγκα, η οποία τους προικίζει με υπερδυνάμεις, ήτοι η γιόγκα τους είναι ένα μονοπάτι της Αριστεράς Χειρός, η οποία παράγει ταντρικές siddis (υπερδυνάμεις).
Η ιδέα της Συντεχνίας, καθώς και τα ιεραρχικά-μυητικά τάγματα, όπως η Μπένε Τλέιλαξ και η Μπένε Τζέζεριτ, όλα μεσαιωνικοί θεσμοί που στην πραγματικότητα αποτελούν μαγικές δυνάμεις, τοποθετούν το Ντιούν ακράδαντα στον αρχαϊκό και μαγικό κόσμο της φανταστικής λογοτεχνίας .
Υπάρχει όμως ξιφομαχία, όπως και μαγεία στο σύμπαν του Ντιούν: ο γαλαξίας κυβερνάται από τον Αυτοκράτορα Πατισάχ, ενώ πολλοί από τους πλανήτες κυβερνώνται από δούκες, κόμητες και βαρόνους, οι οποίοι σχηματίζουν την “Λάντσράαντ” — μία σύμπραξη ευγενών οίκων. (Άλλοι πλανήτες, όπως η Μπένε Τλέιλαξ, ο Ιξ και ο Ρικέζε είναι τα ισοδύναμα των μεσαιωνικών ελεύθερων πόλεων) Είναι ένα ουσιαστικά φεουδαρχικό σύστημα.
Ο Χέρμπερτ, επιπλέον, δεν παραπονείτο για το σύστημα αυτό ως καταπιεστικό και άδικο. Πράγματι, θεωρούσε την φεουδαρχία ως ανώτερη μορφή διακυβέρνησης και ως μοναδικά κατάλληλη για την επέκταση της ανθρωπότητας σε όλο τον γαλαξία. Ο φεουδαρχισμός, σε αντίθεση με την φιλελεύθερη δημοκρατία, είναι ένα εξαιρετικά αποκεντρωμένο σύστημα, το οποίο είναι κατάλληλο για τόσο διασκορπισμένους πλανήτες και για το υψηλό κόστος μεταφοράς. Επιπλέον, ο φεουδαρχισμός, σε αντίθεση με την φιλελεύθερη δημοκρατία, είναι σε θέση να εξετάζει μεγάλες στρατηγικές για τα τεράστια χρονικά διαστήματα, τα οποία είναι απαραίτητα για τα διαστημικά ταξίδια και τον αποικισμό.
Λόγω της αποκεντρώσεως της εξουσίας και του κόστους μεταφοράς, οι διαφορετικοί πλανήτες της Αυτοκρατορίας αναπτύσσουν πολύ διαφορετικούς πολιτισμούς, μερικοί ελεύθεροι, πολεμικοί και γενναίοι (όπως ο Κάλανταν, που κυβερνάται από τους Δούκες Ατρείδες – οι οποίοι εντοπίζουν την καταγωγή τους στον αρχαίο οίκο του Ατρέως ), άλλοι δεσποτικοί, συβαριτικοί και βάναυσοι (όπως ο Γκίντι Πράιμ, που κυβερνάται από τους βαρόνους Χαρκόννεν). Όμως όλοι οι πλανήτες έχουν ιεραρχικές, αριστοκρατικές μορφές διακυβερνήσεως. Ο Χέρμπερτ δεν γράφει ποτέ καλό λόγο για τον φιλελευθερισμό ή την δημοκρατία.
Στο σύμπαν του Ντιούν, οι πολεμικές και αριστοκρατικές αξίες κυριαρχούν, και οι εμπορικές αξίες, αν και αναπόφευκτες και διαδεδομένες, αντιμετωπίζονται με αριστοκρατική περιφρόνηση. Οι μεγάλοι Οίκοι ανταγωνίζονται και συμμαχούν μεταξύ τους σύμφωνα με αυστηρούς κώδικες τιμής. Τα ατομικά όπλα είναι παράνομα. Τα όπλα λέιζερ και τα βλήματα χρησιμοποιούνται σπανίως λόγω της ύπαρξης ενεργειακών ασπίδων, οι οποίες μπορούν να σταματήσουν κάθε βλήμα και να καταστρέψουν τόσο τον επιτιθέμενο, όσο και τον στόχο όταν έρθουν σε επαφή με ένα λέιζερ. Ωστόσο, οι ασπίδες δεν είναι σε θέση να προστατεύσουν από αργές λεπίδες σε κοντινή απόσταση, έτσι οι ασπίδες υψηλής τεχνολογίας συμβάλλουν πραγματικά σε ξιφομαχίες με σπαθιά και μαχαίρια. Οι βεντέτες διέπονται από τον άτεγκτο κώδικα Κάνλυ και μπορούν να διευθετηθούν μέσω προδοσίας ή μονομαχιών μέχρι θανάτου.
Τώρα, πριν ασχοληθώ με τους κύριους χαρακτήρες και την πλοκή του Ντιούν, πρέπει να κάνουμε μία παύση και να αναρωτηθούμε, γιατί αυτά τα μυθιστορήματα έχουν τόσο ισχυρή επίδραση στην Δεξιά. Η απάντηση, φυσικά, είναι ότι ο Φρανκ Χέρμπερτ δεν ήταν φιλελεύθερος. Κανένας φιλελεύθερος δεν επαινεί την φεουδαρχία εις βάρος της δημοκρατίας, την ιεραρχία εις βάρος της ισότητας και τις πολεμικές αρετές εις βάρος της των αστικών-αλλά ο Φρανκ Χέρμπερτ το κάνει. Ουδείς φιλελεύθερος δίδει μεγάλη βαρύτητα στην κληρονομικότητα, μιλάει για φυλετικές αναμνήσεις, επαινεί την ευγονική και εξηγεί τα δαρβινικά οφέλη της υποβολής των ανθρώπινων πληθυσμών στην αδίστακτη φυσική επιλογή σκληρών περιβάλλοντων — αλλά ο Φρανκ Χέρμπερτ το κάνει.
Ο Χέρμπερτ πιστεύει στις ουσιαστικές διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, κάτι το οποίο δεν ήταν αμφιλεγόμενο, όταν άρχισε να γράφει το Ντιούν πριν από περισσότερα από 50 χρόνια, αλλά σήμερα θεωρείται το αποκορύφωμα της αντιδράσεως.
Τα μυθιστορήματα του Χέρμπερτ είναι βαθιά και ανησυχητικά αντι-ανθρωπιστικά και αντι-ατομικιστικά. Σκέφτεται με όρους της εξελίξεως της ανθρώπινης φυλής σε τεράστιες χρονικές περιόδους. Κοιτάζει την ιστορία σαν στρατηγός σε ένα πεδίο μάχης, θυσιάζοντας με άνεση ζωές για το μεγαλύτερο καλό. Τα μυθιστορήματά του είναι γεμάτα με καλά σχεδιασμένους χαρακτήρες, αλλά αυτό το καθιστά ακόμη πιο οδυνηρό, όταν οδεύουν ανυπόμονα προς την καταστροφή τους — ή ανασταίνονται ως γκόλα, για να παίξουν έναν άλλον ρόλο σε ένα μεγαλύτερο δράμα.
Ο Χέρμπερτ εντοπίζει την άνοδο και την πτώση των πολιτισμών μέσα από μεγάλους κύκλους, οι οποίοι μεταβαίνουν από την ζωτική και ηρωική βαρβαρότητα σε κυνικούς, άκαμπτους και παρακμιακούς πολιτισμούς, οι οποίοι στην συνέχεια εκκαθαρίζονται από νέους βαρβάρους. (Η άποψή του για τους ιστορικούς κύκλους είναι πιο κοντά στους Giambattista Vico και Oswald Spengler, οι οποίοι θεωρούν την ζωτική βαρβαρότητα ως την πρώτη φάση της ιστορίας, σε αντίθεση με την Χρυσή Εποχή των Παραδοσιοκρατών.)
Για τον συναισθηματικό και ανθρωπιστή, το συνολικό αποτέλεσμα μπορεί να είναι ζοφερό, καταθλιπτικό και δυσάρεστο.
Πτυχές, βεβαίως, του Ντιούν απευθύνονται στην Αριστερά. Όταν εμφανίσθηκε για πρώτη φορά το 1965, οι ιδέες του για τα ναρκωτικά που διευρύνουν τον νού και το ράντισμα με ινδουιστικούς όρους βρήκαν ευήκοα ώτα στην αντικουλτούρα.
Το Ντιούν μπορεί επίσης να διαβαστεί ως αντι-αποικιακή αλληγορία. Ο Αρράκις παράγει το πιο πολύτιμο εμπόρευμα στο σύμπαν, αλλά οι λαοί του — ιδιαίτερα οι Φρέμεν της ερήμου — ζουν σε απόλυτη στέρηση. Ωστόσο ονειρεύονται, ότι μια ημέρα θα καταλάβουν τον έλεγχο του Αρράκις μέσω ανταρτοπολέμου και θα χρησιμοποιήσουν τον πλούτο του για να βελτιώσουν την ζωή τους.
Αυτό οδηγεί σε ένα τρίτο θέμα του Ντιούν, το οποίο είναι δημοφιλές στην Αριστερά, δηλαδή την οικολογία, καθώς το όνειρο των Φρέμεν είναι το δημιούργημα της οικογένειας Κάινς, πατέρα και γιου, των Αυτοκρατορικών Πλανητολόγων του Αρράκις, οι οποίοι έθεσαν σε εφαρμογή σχέδια για την ανάκτηση τμημάτων του Αρράκις από την έρημο και την δημιουργία ενός επίγειου παράδεισου.
Κανένα από αυτά τα θέματα δεν απευθύνεται στον Ρεπουμπλικανό ή τον Ελευθεριακό Δεξιό. Αλλά η Νέα Δεξιά μπορεί να και αγκαλιάζει την βαθιά οικολογία, την ανατολική πνευματικότητα, τον αντι-αποικιοκρατία και τον αντικαπιταλισμό- ακόμη και λίγο μπαχαρικό — μαζί με τις αντι-εξισωτικές βιοπολιτικές του Χέρμπερτ — σε μια ευρύτερη σύνθεση.